Osteoporoz Tedavisinde Kullanılan İlaçlar ve Alternatif Destekler

Hangi ilaçlar tercih ediliyor?

1. Bifosfonatlar

Osteoporoz tedavisinde en çok tercih edilen ilaç grubudur. Alendronat, risedronat, zoledronik asit gibi bifosfonatlar kemik yıkımını yavaşlatarak kırık riskini %40’a kadar azaltabilir.

Artıları

Kırık riskini azaltması
Haftalık veya yıllık doz seçenekleri sunması

Eksileri

Mide tahrişi yapabilmesi (oral formda)
Çok nadir görülen çene kemiği nekrozu riski
Uzun süreli kullanımda atipik femur kırığı riski

2. Denosumab

Cilt altına 6 ayda bir uygulanan bir monoklonal antikor olan Denosumab kolay uygulanabilir olması ve özellikle böbrek fonksiyonu bozuk olanlarda avantajlı olmasıyla dikkat çeker.

Artıları

Kolay uygulanabilir olması
Özellikle böbrek fonksiyonu bozuk olanlarda tercih edilmesi

Eksileri

Aniden kesildiğinde kemik yoğunluğunun hızla düşmesi
Tedavi sonlandığında başka bir ilaca geçilmesi gerekliliği

3. Teriparatid

Kemik yapımını artıran bir paratiroid hormonu türevidir. Omurga kırıklarını önlemede etkili olan Teriparatid ağır osteoporoz vakalarında tercih edilir.

Artıları

Omurga kırıklarını önlemede etkili olması
Ağır osteoporoz vakalarında tercih edilmesi

Eksileri

Günlük enjeksiyon gerektirmesi
Yüksek maliyeti

(Kaynak: Endocrine Society Clinical Guidelines – 2022 Güncellemesi)

Hormon tedavisi: Riskli ancak etkili

Kadınlarda menopoz sonrası östrojenin azalması kemik kaybını hızlandırabilir. Bu durumda östrojen replasmanı düşünülebilir ancak belirli kriterlere göre değerlendirilmelidir:

Menopoz semptomları belirginse
Kalp hastalığı ve meme kanseri riski düşükse
Kısa süreli planlandıysa (2-5 yıl)

Erkeklerde ise testosteron eksikliğine bağlı osteoporoz durumunda hormon replasmanı düşünülebilir ancak dikkatle karar verilmelidir.

(Kaynak: North American Menopause Society – Hormone Therapy Position Statement, 2022)

Uzun vadeli koruma için nelere dikkat edilmeli?

Haftada en az 3 gün düzenli egzersiz yapılmalı (yürüyüş, dans, merdiven çıkma)
D vitamini düzeyi korunmalı (güneş + takviye)
Alkol ve sigara tüketiminden kaçınılmalı
6 ayda bir fiziksel muayene yaptırılmalı, yılda bir DEXA taraması yapılmalı
Düşmeleri önlemek için ev düzenlemeleri yapılmalı

Osteoporoz tedavisi kadar tekrarlayan kırıkların önlenmesi de önemlidir. Bu nedenle yaşa uygun koruma planları sağlıklı yaşlanmanın temelini oluşturur.

Alternatif destekler etkili olabilir mi?

Besin destekleri ilaçların yerini almasa da tedaviye yardımcı olabilir.

Etkili olanlar:

Kalsiyum + D vitamini kombinasyonu
K2 vitamini (damar kireçlenmesini azaltabilir)
Magnezyum ve çinko (kemik matriksini destekler)
Kolajen peptitler (kemik elastikiyetine katkı sağlayabilir)

Kanıta dayalı olmayanlar:

Adaçayı, rezene, mürver gibi bitkisel kürler
Manyetik bileklik veya frekanslı cihazlar
Yumurtadan çıkarılan “kalsiyum kabuğu” takviyeleri

Takviye alırken özellikle D vitamini ve K2 seviyelerine dikkat edilmeli, gereksiz alımdan kaçınılmalıdır.

Ne zaman ilaç tedavisine ihtiyaç duyulur?

Kemik erimesi teşhisi konulduğunda ve özellikle T skoru -2.5’in altında ve kırık öyküsü varsa ilaç tedavisi düşünülebilir. Ancak her düşük skor ilaç tedavisi gerektirmez. Belirli kriterlere dikkat edilmelidir.

T skoru -2.5 ve altı + düşük travmalı kırık öyküsü
65 yaş üstü bireylerde hızlı boy kısalması (>3 cm)
Vertebra çökme kırığı
Yüksek FRAX skoru: 10 yıl içinde kırık geçirme riski >%20

(Kaynak: National Osteoporosis Guideline Group (NOGG), 2023)

Kırık sonrası tedavi nasıl planlanmalı?

Bir kırık yaşanması durumunda tedavi hemen planlanmalıdır. Amacımız hem yeni kırıkları önlemek hem de iyileşme sürecini hızlandırmaktır.

Plan adımlarını şunlar oluşturur:

DEXA testi ve kan değerleri yeniden değerlendirilir
Kalsiyum ve D vitamini düzeyleri desteklenir
Fizik tedavi ve kas kuvvetlendirme egzersizleri başlanır
Ev içi düşme önlemleri alınır
Gerekirse bifosfonat veya denosumab tedavilerine başlanır

Özellikle kalça kırığı sonrası bireyler sadece kemik değil, aynı zamanda kas ve denge eğitimine yönlendirilmelidir. Gait ve denge antrenmanları yaşlılarda ikinci bir kırığı %30 oranında azaltabilir.

(Kaynak: British Geriatrics Society – Fall Prevention Toolkit, 2022)

Yarın: Testosteron

– Total mi, serbest mi? Hangi testosteron değeri önemli?
– Kolesterol düşerse testosteron da düşer mi?
– Beta blokerler, ACE inhibitörleri ve libido bağlantısı
– Aynı ilacı alan iki kişi neden farklı etkileniyor?
– Antibiyotik, antidepresan, ağrı kesici: Hormonlara sessiz darbe
– Kilo artışı testosteronu nasıl düşürür?